CHOROBY TUJ
Tuje są popularnymi roślinami ogrodowymi ze względu na swoje zimozielone igły i zdolność do tworzenia estetycznych żywopłotów oraz ozdobnych kształtów. Jednak, jak każda roślina, także tuje są narażone na choroby i ataki szkodników, które mogą zaszkodzić ich zdrowiu i wyglądowi. Dlatego ważne jest, aby ogrodnicy, zarówno doświadczeni, jak i ci, którzy dopiero zaczynają przygodę z tujami, byli świadomi tych potencjalnych zagrożeń i wiedzieli, jak z nimi walczyć.
Zrozumienie tych zagrożeń i wiedza na temat sposobów zapobiegania oraz leczenia może pomóc w utrzymaniu zdrowych i pięknych tuj.
Ochrona tuj przed chorobami i szkodnikami jest istotnym elementem utrzymania atrakcyjnego i zdrowego krajobrazu.
I. JAK ROZPOZNAĆ USZKODZENIA SZKODNIKÓW
II. CHOROBY GRZYBOWE - INFEKCJE GRZYBICZE TUJ
1. Zgnilizna podstawy pędu - Fytoftoroza (Phytophthora citricola)
2. Opieńkowa zgnilizna korzeni (Armillaria mellea)
3. Szara pleśń (Botrytis cinerea)
4. Fuzarioza (Fusarium avenaceum i Fusarium culmorum)
5. Zamieranie wierzchołków pędu (Kabatina thujae)
6. Plamistość łusek (Didymascella thujina i Keithia thujina)
7. Obrączkowa plamistość pędów (Pestalotiopsis funerea i Pestalotia funerea)
8. Diplodia (Diplodia thujana).
III. CHOROBY BAKTERYJNE TUJ
1. Zaraza bakteryjna (Pseudomonas syringae)
2. Zaraza bakteryjna (Erwinia spp.)
3. Zaraza bakteryjna (Xanthomonas spp.)
IV. BONUS - Dlaczego tuja brązowieje zimą
I. JAK ROZPOZNAĆ USZKODZENIA SZKODNIKÓW
Właściwa diagnoza uszkodzeń roślin jest kluczowa w ich pielęgnacji i ochronie. W przypadku infekcji grzybowych objawy mogą być różnorodne, a ich szybkie rozpoznanie pozwala na skuteczną interwencję. W poniższych punktach przedstawiam najczęściej występujące symptomy chorób grzybowych, które mogą pojawić się na tui, pomagając w ich identyfikacji i leczeniu.
Objawy chorób grzybowych
- Na pędach i igłach mogą pojawiać się plamy o różnych kolorach, najczęściej brązowe, szare lub czarne.
- Choroby grzybowe powodują stopniowe zasychanie igieł, zazwyczaj zaczynając od wewnętrznych partii tui.
- W przypadku infekcji grzybowych, szczególnie mączniaków, na igłach i pędach można dostrzec biały nalot przypominający mąkę.
- Grzyby, takie jak Phytophthora, mogą prowadzić do gnicia korzeni, co objawia się zahamowaniem wzrostu oraz zasychaniem całej rośliny.
- Na pędach mogą pojawić się zgrubienia lub pęknięcia, które są objawem infekcji grzybowych.
Oprócz klasycznych metod obserwacji, istnieją inne skuteczne sposoby diagnozy chorób roślin. Patogeny mogą manifestować się w różny sposób, a ich rozpoznanie wymaga niekiedy bardziej szczegółowego podejścia. W poniższych punktach przedstawiam alternatywne metody diagnozy, które mogą pomóc w dokładniejszym zidentyfikowaniu problemu.
Inne metody diagnozy
- Choroby grzybowe mają tendencję do rozprzestrzeniania się powoli, podczas gdy uszkodzenia spowodowane przez inne patogeny mogą pojawić się nagle. Grzyby najczęściej rozwijają się w wilgotnych warunkach, dlatego w okresach dużej wilgotności powinniśmy szczególnie uważać na rośliny, które wykazują objawy infekcji.
- Zastosowanie lupy lub mikroskopu pozwala dokładniej przyjrzeć się zmianom na roślinach, ponieważ niektóre infekcje grzybowe mogą być trudne do zauważenia gołym okiem. Objawy grzybowe, takie jak mączysty nalot, są zwykle dobrze widoczne pod powiększeniem.
II. CHOROBY GRZYBOWE - INFEKCJE GRZYBICZE TUJ
Groźne dla tuji choroby grzybowe powodują znaczne osłabienie roślin, które gorzej rosną, są mniej odporne na mróz i nie prezentują się okazale. Najlepszym sposobem walki z grzybami jest - zapobieganie oraz przeciwdziałanie.
Dobrym przykładem jesteśmy my - ludzie, np. kiedy jesteśmy w dobrej kondycji fizycznej, większość z nas pozostaje zdrowa. Jednak, gdy jesteśmy osłabieni lub zestresowani, najczęściej dochodzi do różnych infekcji. To dlatego, że nasz system immunologiczny (obronny) zostaje osłabiony, a co za tym idzie wszelkie patogeny mają ułatwioną drogę do rozprzestrzeniania się w naszych organizmach.
U roślin nie jest inaczej
Osłabione stresem rośliny podczas przesadzania są szczególnie narażone na atak grzybów. Podczas sadzenia tui należy zwrócić uwagę, aby gleba była luźna, bogata w próchnicę i wilgotna, o wartości pH podłoża 4,5 do 5,5. Powodem infekcji może być np. niedobór wapnia (Ca) i magnezu (Mg), który występuje u roślin rosnących na glebach bardzo kwaśnych, lub brak żelaza (Fe), który występuje u roślin rosnących na glebach wapiennych, gdzie pH gleby jest zbyt wysokie. Więcej informacji o pH gleby napisałem w artykule: Gleba dla tui? Do nasilenia chorób grzybiczych przyczynia się pogoda i my sami, kiedy nieświadomie prowokujemy grzyby do infekcji roślin.
Przykładem jest nieprawidłowe podlewanie roślin np. kiedy podlewamy tuje od góry
W wysokich temperaturach, kiedy najczęściej mamy ochotę zraszać rośliny, woda paruje, co sztucznie stwarza warunki podobne do tych jesienią (ciepło i wilgotno). Są to idealne warunki dla rozprzestrzeniania się chorób grzybowych. Ten problem szeroko opisałem w artykule: Jak prawidłowo podlewać tuje?
Działaniami zapobiegawczymi atakom grzybów są opryski prewencyjne, wykonywane preparatami przeciwgrzybiczymi na zdrowych roślinach. Opryski te prowadzą do zabezpieczenia roślin przed atakami chorób grzybiczych. Prewencyjne opryski są wykonywane fungicydami, to skuteczne działania zapobiegawcze. Podczas ich wykonywania należy przestrzegać podstawowych zasad bezpieczeństwa. W artykule Opryski roślin przeciwko grzybom i szkodnikom opisałem więcej informacji na temat rodzajów oprysków, zagrożeń związanych z ich stosowaniem oraz wskazówek, na co zwrócić uwagę przy ich aplikacji.
Ważne!
Niewłaściwe zastosowanie oprysku może znacząco zaszkodzić roślinom. Dlatego przed użyciem preparatu ochronnego warto skonsultować się (dowiedzieć się), jak prawidłowo łączyć różne środki ochrony roślin. W ten sposób można uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek, takich jak zaburzenia metabolizmu, które mogą objawiać się fitotoksycznością u roślin.
Krótko na temat co to jest fitotoksyczność
Fitotoksyczność to nic innego jak niekorzystny wpływ substancji chemicznych na rośliny. W artykule „Opryski roślin przeciwko grzybom i szkodnikom” w punkcie III: „Uwaga - fitotoksyczność” szczegółowo wyjaśniłem, czym jest fitotoksyczność i dlaczego może wystąpić. Polecam jego lekturę każdemu, kto uważa, że łączenie środków ochrony roślin nie wymaga wiedzy ani doświadczenia, a same opryski są zadaniem prostym.
Do oprysków zapobiegawczych, prewencyjnych możemy użyć również niechemiczne środki ochrony roślin. Pytanie brzmi: "Tylko co to jest?"
Moja odpowiedź to: bakterie oraz grzyby!
PO PIERWSZE BAKTERIE
Te małe mikroorganizmy kojarzą się najczęściej z czymś nie dobrym, co atakuje nasze rośliny. A przecież bakterie dzięki swym dobroczynnym właściwością mogą poprawić kondycję tuj.
Słaba popularność stosowania biologicznych środków ochrony roślin wynikała kiedyś głównie z trudności wynikających z ich przechowywania oraz krótkiej daty przydatności do użytku, dlatego najczęściej stosowali je głównie profesjonaliści.
Od 2018 użycie bakterii do ochrony roślin stało się zupełnie proste i możliwe dla każdego posiadacza ogrodu. Więcej informacji o dobroczynnych właściwościach bakterii, które poprawiają kondycję roślin, opisałem szerzej w artykule: Bakterie na tujach?
PO DRUGIE GRZYBY
Przykładem jednego z naturalnych środków ochrony roślin jest biofungicyd Polyversum® WP. Środek Polyversum® WP ma w swoim składzie wyselekcjonowany niewywołujący chorób grzyb 'Pythium oligandrum', który jest pasożytem niektórych gatunków grzybów chorobotwórczych. Polyversum® WP jest pozbawiony substancji chemicznie aktywnych, przez co jest bezpieczny dla pszczół oraz innych owadów zapylających. Oprysk tym środkiem ma zastosowanie dla wszystkich roślin ogrodowych. Więcej informacji znajduje się w artykule Grzyb przeciwko grzybom?
Resumując
Pamiętać należy, że dobre zaopatrzenie w wodę i składniki odżywcze pomaga również zapobiegać infekcjom grzybiczym, ponieważ większość roślin będąc w dobrej kondycji zdrowotnej jest odporna na ataki patogenów chorobotwórczych. Dlatego właśnie prawidłowe sadzenie roślin oraz pielęgnacja będzie odgrywała kluczową rolę w zapobieganiu ataków grzybów.
Poniżej opisałem choroby grzybicze, które atakują tuje
1. Zgnilizna podstawy pędu Fytoftoroza (Phytophthora citricola)
Choroba ta objawia się głównie żółknięciem igieł, brązowieniem pędów oraz zamieraniem całych roślin. W bardziej zaawansowanych stadiach drewno u podstawy pędu brązowieje, a tuja przestaje rosnąć. Grzyb ten szczególnie dobrze rozwija się w warunkach nadmiernej wilgotności gleby oraz stagnacji wody.
Cykl rozwojowy: Phytophthora citricola zimuje w glebie i na resztkach roślinnych. Wiosną, przy wzroście wilgotności i temperatury (18–22°C), zarodniki grzyba, zwane zoosporami, zaczynają się intensywnie namnażać i rozprzestrzeniać za pośrednictwem wody, wiatru oraz narzędzi ogrodniczych. Zoospory wnikają do roślin przez rany, uszkodzenia kory oraz system korzeniowy. Grzyb atakuje tkanki roślinne, zaburzając ich zdolność do transportu wody i składników odżywczych, co prowadzi do brązowienia i obumierania pędów.
Zapobieganie i zwalczanie: Wczesna diagnoza i monitoring stanu roślin są kluczowe dla skutecznej ochrony tui. Zainfekowane rośliny powinny być natychmiast usunięte i spalone, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się patogenu. Ważne jest również ograniczenie nadmiernego podlewania oraz zapewnienie odpowiedniej cyrkulacji powietrza wokół roślin. Regularne monitorowanie wilgotności gleby oraz badania laboratoryjne mogą pomóc w szybszym wykrywaniu problemu.
Środki ochrony: W walce z Phytophthora citricola skuteczne są preparaty grzybobójcze (fungicydy), które ograniczają rozwój patogenu. Można także stosować preparaty zawierające miedź, które wspierają naturalną odporność roślin. Dla tych, którzy preferują metody biologiczne, warto rozważyć zastosowanie szczepów antagonistycznych grzybów, takich jak Trichoderma harzianum, które konkurują z patogenem i ograniczają jego rozwój.
Dobre praktyki ogrodnicze: Aby zminimalizować ryzyko infekcji, zaleca się stosowanie ściółkowania tuj, np. korą sosnową. Kora ogranicza bezpośredni kontakt wody z korzeniami, jednocześnie poprawiając strukturę gleby. Równie istotne jest zapewnienie dobrej przepuszczalności gleby, co pozwala uniknąć stagnacji wody – dlatego tak ważne jest prawidłowe sadzenie tuj, uwzględniające warunki drenażowe, które zapewnia mieszanka torfu z glebą rodzimą. Regularne przycinanie roślin poprawia cyrkulację powietrza, co sprzyja zdrowemu wzrostowi roślin i ogranicza rozwój patogenów.
2. Opieńkowa zgnilizna korzeni (Armillaria mellea)
Opieńka miodowa (Armillaria mellea) poraża żywe drzewa iglaste oraz pniaki, będąc jednym z najgroźniejszych grzybów chorobotwórczych korzeni drzew. Powoduje ona także białą zgniliznę drewna. Objawami choroby są matowe, żółknące i brązowiejące łuski tui. Na powierzchni kory oraz samym drewnie pojawiają się duże płaty białej grzybni. Kora u nasady pędów brązowieje, obumiera i pęka, odsłaniając drewno. W bardziej zaawansowanych stadiach można zauważyć opóźniony wzrost roślin oraz ich ogólne osłabienie.
Cykl rozwojowy: Owocniki Armillaria mellea pojawiają się od września do listopada, w kępach, gromadnie, a czasami nawet masowo, szczególnie na pniakach lub w szyjce korzeniowej drzewa. Chociaż wszystkie gatunki tego grzyba mają jadalne owocniki, nie są tolerowane przez wszystkich. Ponadto w stanie surowym lub niedogotowane mogą być szkodliwe, dlatego nie należy spożywać opieniek w większych ilościach. Z powodu ich masowego występowania oraz długich tradycji zbierania, są chętnie gromadzone i dopuszczone do obrotu handlowego.
Czynniki sprzyjające infekcji: Infekcje Armillaria mellea są szczególnie powszechne w warunkach nadmiernej wilgotności oraz słabej cyrkulacji powietrza. Gleba o słabym drenażu i zastoju wody sprzyja rozwojowi grzyba, co zwiększa ryzyko zakażeń. Przykładem takiej gleby jest gleba gliniasta, która jest słabo przepuszczalna i prowadzi do zastoju wody w obszaże korzeni.
Zapobieganie i zwalczanie: Porażone rośliny należy niezwłocznie usuwać i palić, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się grzyba. Tuje rosnące w pobliżu powinny być opryskane odpowiednim fungicydem. Ważne jest również, aby monitorować stan roślin i dbać o ich zdrowie, aby zminimalizować ryzyko infekcji. Regularne inspekcje wizualne mogą pomóc w szybkim wykrywaniu problemów.
Środki ochrony: W walce z Armillaria mellea skuteczne są preparaty grzybobójcze, które hamują rozwój patogenu. Można również stosować grzyby antagonistyczne, takie jak Trichoderma, które mogą pomóc w ograniczeniu rozwoju grzyba chorobotwórczego. Regularne stosowanie fungicydów (opryski prewencyjne) w okresie wysokiego ryzyka infekcji może pomóc w ochronie roślin przed tym groźnym grzybem.
Dobre praktyki ogrodnicze: Aby zminimalizować ryzyko infekcji, zaleca się dbanie o zdrowie gleby poprzez jej odpowiednie nawadnianie oraz używanie organicznych nawozów, które wspierają naturalne mikroorganizmy. Ważne jest również unikanie nadmiernego zagęszczania roślin oraz regularne monitorowanie stanu tuj. Edukacja ogrodników na temat chorób roślin i ich objawów jest kluczowa dla skutecznej ochrony roślin. Prawidłowe sadzenie oraz odpowiednia cyrkulacja powietrza wokół roślin sprzyjają ich zdrowemu wzrostowi, co z kolei wspiera bioróżnorodność w ogrodach.
ZAMIERANIE PEDÓW DRZEW I KRZEWÓW IGLASTYCH
Kolejną często obserwowaną chorobą na tujach jest zamieranie pędów drzew i krzewów iglastych. W tym przypadku pojawiają się nekrozy podstawy pędu, zamieranie łusek i rakowacenie pędów. Łuski tui żółkną poczynając od wierzchołka, a następnie brązowieją i obumierają. Należy wówczas wycinać i palić porażone części roślin oraz zapewnić optymalne warunki rozwoju dla tui. Tuje trzeba opryskać środkiem grzybobójczym.
3. Szara pleśń tui (Botrytis cinerea)
Szara pleśń, wywołana przez grzyb Botrytis cinerea, jest powszechnie występującą chorobą, która dotyka tuje, zwłaszcza te uprawiane w nieodpowiednich warunkach. Objawy choroby obejmują pojawienie się wodnistych plam na łuskach, które w miarę postępu choroby brązowieją i zamierają. W wilgotnych warunkach, a zwłaszcza w temperaturach od 15 do 25 °C, na powierzchni tych plam może pojawić się charakterystyczny szary nalot pleśniowy, który jest znakiem aktywności grzyba.
Cykl rozwojowy: Botrytis cinerea zimuje w resztkach roślinnych, a zarodniki grzyba są przenoszone przez wiatr, wodę i owady. Warunki wysokiej wilgotności oraz zbyt gęste zagęszczenie roślin sprzyjają rozwojowi choroby. Grzyb atakuje łuski oraz inne tkanki roślinne, prowadząc do ich obumierania. W szczególności, tuje rosnące w cieniu lub w miejscach o słabej cyrkulacji powietrza są bardziej narażone na infekcje. Regularne przeglądy roślin w sezonie wzrostu mogą pomóc w wczesnym wykrywaniu objawów choroby.
Zapobieganie i zwalczanie: Wczesna diagnoza i odpowiednia pielęgnacja roślin są kluczowe dla skutecznej ochrony tui przed szarą pleśnią. Porażone części roślin należy niezwłocznie usuwać, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się patogenu. Polecam również unikanie zbyt gęstego sadzenia tui, co pozwoli na lepszą cyrkulację powietrza wokół roślin. Tuje rosnące w formie żywopłotu powinny być przycinane regularnie, aby zapewnić odpowiednie warunki wzrostu. Dobrą praktyką jest także zapewnienie roślinom odpowiedniego nawożenia, co wzmocni ich odporność na choroby.
Środki ochrony: Aby zapobiec występowaniu szarej pleśni, skuteczne są prewencyjne opryski dedykowanymi fungicydami. Warto również stosować preparaty oparte na naturalnych składnikach, takie jak ekstrakty roślinne, które wspierają zdrowie roślin oraz ograniczają rozwój patogenów. Można także rozważyć zastosowanie antagonistycznych mikroorganizmów, takich jak Trichoderma spp., które wspomagają rośliny w walce z chorobami.
Dobre praktyki ogrodnicze: Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia szarej pleśni, zaleca się dbanie o odpowiednie warunki glebowe oraz stosowanie ściółkowania, co poprawia strukturę gleby i ogranicza bezpośredni kontakt wody z korzeniami. Regularne monitorowanie stanu roślin oraz ich pielęgnacja są kluczowe dla zapewnienia zdrowia tui. Należy także dbać o odpowiednie nawożenie i zapewnienie roślinom wystarczającej ilości światła, co sprzyja ich zdrowemu wzrostowi.
4. Fuzarioza: (Fusarium avenaceum i Fusarium culmorum)
Fuzarioza tui, wywoływana przez grzyby Fusarium avenaceum i Fusarium culmorum, początkowo objawia się porażeniem jedynie wierzchołków pędów. Z czasem grzyb przenosi się na łuski, które żółkną, następnie brązowieją i obumierają. W ostatniej fazie choroby na nekrotycznych plamach można zauważyć pomarańczowe skupiska zarodników, co jest charakterystycznym objawem zakażenia.
Cykl rozwojowy: Grzyby Fusarium zimują w glebie oraz na resztkach roślinnych. W odpowiednich warunkach, zwłaszcza przy wysokiej wilgotności i temperaturze, zarodniki grzyba zaczynają się intensywnie rozmnażać. Mogą być przenoszone przez wiatr, wodę lub narzędzia ogrodnicze. Patogen wnika do roślin przez rany oraz uszkodzenia, atakując tkanki roślinne i zaburzając ich funkcje życiowe.
Warunki sprzyjające rozwojowi: Fuzarioza występuje szczególnie w warunkach nadmiaru wilgoci, wysokiej temperatury oraz osłabienia roślin spowodowanego innymi czynnikami stresowymi, takimi jak niewłaściwe nawożenie czy zbyt gęste sadzenie.
Zapobieganie i zwalczanie: Wczesna diagnoza i monitoring stanu roślin są kluczowe dla skutecznej ochrony tui przed fuzariozą. Porażone rośliny należy niezwłocznie wycinać i palić, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się patogenu. Ważne jest również dbanie o odpowiednie warunki glebowe oraz unikanie nadmiernego podlewania, co sprzyja rozwojowi choroby. Polecam przeprowadzanie regularnych przeglądów roślin w sezonie wegetacyjnym.
Środki ochrony: Aby zapobiec występowaniu fuzariozy, skuteczne są opryski dedykowanymi fungicydami, które zwalczają grzyby z rodzaju Fusarium. Można także stosować preparaty oparte na naturalnych składnikach, które wspierają zdrowie roślin oraz ograniczają rozwój patogenów. Dobrze sprawdzają się również antagonistyczne mikroorganizmy, takie jak Trichoderma spp., które pomagają roślinom w walce z chorobami poprzez konkurencję o zasoby oraz produkcję substancji hamujących wzrost grzybów chorobotwórczych.
Dobre praktyki ogrodnicze: Aby zminimalizować ryzyko infekcji fuzariozą, zaleca się utrzymanie dobrej cyrkulacji powietrza wokół roślin oraz regularne przycinanie tui. Ściółkowanie roślin, na przykład korą sosnową, pomaga w poprawie struktury gleby oraz ogranicza bezpośredni kontakt wody z korzeniami. Ważne jest także monitorowanie wilgotności gleby i unikanie stagnacji wody, co stwarza idealne warunki do rozwoju patogenów. Regularne stosowanie preparatów wspomagających odporność roślin pomaga dodatkowo zwiększyć ich odporność na choroby.
Obserwacje po zabiegach: Po zastosowaniu fungicydów i innych środków ochrony roślin, zalecam dokładne monitorowanie stanu tui oraz ocena skuteczności podjętych działań. W przypadku braku poprawy należy rozważyć dodatkowe zabiegi ochronne lub zmianę metody ochrony.
5. Zamieranie wierzchołków pędu (Kabatina thujae)
Osłabione stresem rośliny podczas przesadzania są szczególnie narażone na atak tego grzyba. Głównym powodem infekcji jest niedobór wapnia (Ca), który występuje, gdy rośliny są sadzone na glebach o zbyt wysokim pH (gleby wapienne), oraz niedobór magnezu (Mg), który występuje najczęściej, gdy tuje rosną na glebach bardzo kwaśnych. Należy pamiętać, że odpowiednie zaopatrzenie w wodę i składniki odżywcze również pomaga zapobiegać chorobom grzybowym. Dodatkowo, należy unikać nadmiernego zagęszczenia roślin, co może sprzyjać rozwojowi choroby.
Cykl rozwojowy: Grzyb Kabatina thujae atakuje głównie młode igły (liście) oraz końcówki miękkich pędów, gdzie można zauważyć czarne zarodniki. Grzyb ten można odróżnić od Didymascella thujina dzięki ciemno czarnemu zabarwieniu, które mocno kontrastuje ze zdrowymi igłami. Grzyb nie powoduje poważnych uszkodzeń, jeśli zostanie rozpoznany we właściwym czasie i konsekwentnie zwalczany.
Warunki sprzyjające rozwojowi: Osłabione rośliny, zwłaszcza podczas przesadzania, oraz nieodpowiednie warunki glebowe sprzyjają rozwojowi tego patogenu. Niewłaściwe pH gleby i nadmierne zagęszczenie roślin mogą prowadzić do infekcji.
Środki ochrony: Porażone części tui należy przycinać tak daleko, jak to tylko możliwe, pamiętając jednak, aby cięcia nie były zbyt głębokie – nie do starego drewna! Chore tuje należy opryskać środkiem grzybobójczym, aby zminimalizować rozprzestrzenienie się choroby.
Dobre praktyki ogrodnicze: Podczas sadzenia tui, należy zapewnić, aby gleba była luźna, bogata w próchnicę i wilgotna (najlepsze jest rodzime podłoże wymieszane z torfem kwaśnym). Dobre zaopatrzenie w wodę i składniki odżywcze pomaga zapobiegać chorobom grzybowym oraz ogranicza ryzyko ataku Kabatina thujae.
Obserwacje po zabiegach: Po przeprowadzeniu zabiegów ochronnych warto monitorować stan roślin. Regularne obserwacje pomogą w wykryciu ewentualnych oznak infekcji oraz ocenie skuteczności podjętych działań.
6. Plamistość łusek (Didymascella thujina i Keithia thujina)
Chorobę powoduje grzyb Didymascella thujina, którego zarodniki wydostają się z worków i rozprzestrzeniają od maja do października. W początkowej fazie choroby można zaobserwować blednięcie i opadanie łusek, co jest często pierwszym sygnałem zbliżającej się infekcji. Począwszy od kwietnia łuski na pędach bledną, brunatnieją i zamierają, a na każdej z nich pojawiają się 1-3 miseczki. Miseczki są jasnobrunatne do czarnych, poduszeczkowate, okrągłe; po pewnym czasie wysychają, tworząc małe, okrągłe zagłębienia. Młode rośliny zaatakowane przez chorobę słabiej rosną i wiele z nich ginie.
Cykl rozwojowy: Didymascella thujina może zimować na resztkach roślinnych, co podkreśla znaczenie usuwania chorych części roślin w sezonie. Zarodniki są przenoszone przez wiatr oraz deszcz, a ich rozwój jest sprzyjany przez wilgotne warunki atmosferyczne.
Warunki sprzyjające rozwojowi: Stres związany z niewłaściwym nawadnianiem, niedoborem składników odżywczych lub szkodnikami może znacząco zwiększyć ryzyko wystąpienia plamistości. Choroba ta jest szczególnie powszechna w gęsto posadzonych żywopłotach, gdzie brak cyrkulacji powietrza sprzyja rozwojowi patogenu.
Środki ochrony: Chore tuje należy opryskać środkiem grzybobójczym, fungicydem. Aby zapobiec występowaniu plamistości, skuteczne są opryski prewencyjne dedykowanymi fungicydami.
Dobre praktyki ogrodnicze: Zastosowanie dobrych praktyk ogrodniczych oraz systematyczne monitorowanie roślin są kluczowe dla utrzymania zdrowych tuj i minimalizowania ryzyka wystąpienia plamistości łusek. Należy także unikać nadmiernego zagęszczenia roślin, co może sprzyjać rozwojowi choroby.
Obserwacje po zabiegach: Po zastosowaniu fungicydów, zalecam regularne monitorowanie stanu roślin, aby ocenić skuteczność zabiegów oraz wykryć ewentualne nawroty choroby.
7. Obrączkowa plamistość pędów (Pestalotiopsis funerea i Pestalotia funerea)
Jest to infekcja grzybowa zagrażająca przede wszystkim okazom osłabionym, np. przez przesadzanie, niewłaściwe zabiegi pielęgnacyjne czy trudne warunki środowiskowe, takie jak nadmiar lub niedobór wody, oraz przemarznięcie w okresie zimowym, które jest głównie wynikiem braku wody.
Cykl rozwojowy: Zarodniki grzyba mogą przetrwać w glebie oraz na resztkach roślinnych, w tym na korze i gałęziach, co ułatwia ich rozprzestrzenianie się. Gdy warunki są sprzyjające (wysoka wilgotność, odpowiednia temperatura), zarodniki kiełkują, a grzyb infekuje młode pędy, prowadząc do powstawania nekrotycznych zmian na korze. Infekcja często występuje w fazie wegetacyjnej roślin, szczególnie gdy są one osłabione przez inne czynniki stresowe.
Warunki sprzyjające rozwojowi: Rozwój Pestalotiopsis funerea sprzyjają wysokie temperatury (18–25°C) oraz wysoka wilgotność powietrza. Osłabione rośliny, szczególnie te narażone na stres, są bardziej podatne na infekcje. Częste deszcze lub nadmierne nawadnianie mogą prowadzić do rozwoju choroby.
Zapobieganie i zwalczanie: Symptomy obejmują żółknięcie czubków gałązek i pojawianie się nekrotycznych zmian na korze pędów. W miarę postępu choroby, na korze mogą pojawiać się czarne plamy oraz zasychające końcówki. Należy usunąć zainfekowane gałązki wraz z zapasem zdrowej tkanki, aby ograniczyć dalsze rozprzestrzenianie się choroby.
Środki ochrony: Rośliny porażone Pestalotiopsis funerea należy opryskiwać fungicydem, np. preparatami na bazie miedzi lub innymi dedykowanymi fungicydami. Warto również rozważyć stosowanie biologicznych metod kontroli, takich jak antagonistyczne mikroorganizmy, które mogą pomóc w zwalczaniu patogenu.
Dobre praktyki ogrodnicze: Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia choroby, należy zadbać o odpowiednie warunki wzrostu roślin. Podczas sadzenia warto zapewnić, aby gleba była dobrze napowietrzona i przepuszczalna. Należy unikać nadmiernego zagęszczenia roślin, co sprzyja rozwojowi choroby. Regularne monitorowanie stanu zdrowia roślin oraz dbałość o optymalne nawadnianie są kluczowe.
Obserwacje po zabiegach: Po zastosowaniu fungicydów i usunięciu chorych gałązek, warto obserwować rośliny przez kilka tygodni. Jeśli objawy choroby nie ustępują lub pojawiają się nowe zmiany, należy powtórzyć zabiegi ochronne.
8. Zamieraniem pędów tui lub zamieranie gałęzi tui (Diplodia thujina)
Diplodia thujana jest grzybem, który często atakuje osłabione rośliny iglaste, w tym tuje. Infekcja zaczyna się w miejscach uszkodzeń mechanicznych, takich jak rany po cięciach lub urazy spowodowane warunkami atmosferycznymi. W miarę rozwoju grzyb powoduje obumieranie kory i pędów, co prowadzi do żółknięcia i opadania igieł. Odpowiednia pielęgnacja oraz szybkie reagowanie na pierwsze objawy choroby są kluczowe dla ograniczenia jej rozprzestrzeniania.
Poniżej znajduje się szczegółowy opis cyklu rozwojowego, warunków sprzyjających infekcji oraz metod zapobiegania i zwalczania choroby.
Cykl rozwojowy: Diplodia thujana to grzyb anamorficzny z rodziny Botryosphaeriaceae. Atakuje głównie osłabione rośliny, zwłaszcza w miejscach uszkodzeń mechanicznych, takich jak rany powstałe podczas cięcia, przesadzania czy w wyniku uszkodzeń mrozowych. Zarodniki grzyba wnikają przez uszkodzoną korę i łyko, kiełkując wewnątrz tkanki roślinnej, gdzie tworzą grzybnię. Ta grzybnia powoduje uszkodzenia kory i wiązek przewodzących, co przyczynia się do zamierania pędów.
Warunki sprzyjające rozwojowi: Grzyb rozwija się w miejscach uszkodzeń mechanicznych, zwłaszcza gdy warunki środowiskowe są niesprzyjające dla roślin. Należą do nich stres suszy, nadmierne podlewanie, przemarznięcia czy niewłaściwe nawożenie. Osłabione rośliny są bardziej podatne na infekcje, a nadmiar wilgoci sprzyja szybszemu rozprzestrzenianiu się zarodników, szczególnie w gęstych nasadzeniach.
Zapobieganie i zwalczanie: Porażone części tui należy przycinać tak daleko, jak to możliwe, starając się nie uszkadzać zdrowych tkanek. Ważne jest regularne monitorowanie stanu roślin i wczesne usuwanie uszkodzonych gałęzi. W przypadku silniejszych infekcji opryski fungicydami co dwa tygodnie mogą pomóc w zahamowaniu rozwoju choroby. Pamiętaj o odpowiednim stosowaniu środków ochrony roślin, zgodnie z zaleceniami producenta.
Środki ochrony: Regularne stosowanie fungicydów jest kluczowe w walce z Diplodia thujana. Fungicydy powinny być aplikowane co dwa tygodnie, szczególnie po okresach stresu dla roślin, takich jak susza lub przymrozki. Ochrona roślin przed mechanicznymi uszkodzeniami, a także odpowiednie nawodnienie i nawożenie mogą zapobiec osłabieniu roślin, co zmniejsza ryzyko infekcji.
Dobre praktyki ogrodnicze: Unikanie uszkodzeń mechanicznych podczas prac pielęgnacyjnych jest kluczowe dla ograniczenia ryzyka infekcji. Regularne przycinanie powinno być wykonywane narzędziami zdezynfekowanymi, aby nie przenosić zarodników. Ponadto, usunięcie opadłych igieł oraz martwych gałęzi z otoczenia roślin zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się choroby. Zbyt gęste nasadzenia warto rozluźnić, aby zapewnić dobrą cyrkulację powietrza.
Obserwacje po zabiegach: Rośliny, które zostały poddane opryskom i właściwej pielęgnacji, zazwyczaj wykazują poprawę już po kilku tygodniach. W przypadku powolnej regeneracji ważna jest cierpliwość i kontynuacja działań ochronnych. Jeżeli jednak infekcja postępuje, a rośliny nadal usychają, należy je jak najszybciej usunąć i spalić, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się grzyba. Grzyb może przetrwać zarówno w resztkach roślinnych, jak i w martwej korze oraz w glebie, dlatego tak ważne jest dokładne usuwanie i utylizacja martwych części roślin.
III. CHOROBY BAKTERYJNE TUJ
Choroby bakteryjne są jednym z poważniejszych zagrożeń dla tui, prowadząc do szybkiego pogorszenia stanu roślin. Bakterie mogą atakować różne części rośliny, powodując charakterystyczne objawy, które warto rozpoznać na wczesnym etapie. W poniższym punkcie omówię najczęstsze choroby bakteryjne, które mogą dotknąć tuje, oraz sposoby ich identyfikacji.
1. Zaraza bakteryjna spowodowana przez Pseudomonas syringae
Tuje, popularne rośliny ozdobne, często stają się celem infekcji bakteryjnych, takich jak te wywołane przez Pseudomonas syringae. Choroba ta objawia się przede wszystkim żółknięciem igieł, zasychaniem pędów oraz nekrozami, czyli obumarłymi tkankami. Na początkowym etapie nekrozy mają wodnistą konsystencję, a w miarę postępu choroby brązowieją i zasychają. Bakterie te preferują chłodne i wilgotne warunki, co sprzyja ich szybkiemu rozprzestrzenianiu.
Cykl rozwojowy: Pseudomonas syringae zimuje w zainfekowanych roślinach lub resztkach roślinnych. Wiosną, kiedy wzrasta temperatura i wilgotność, bakterie aktywnie się rozmnażają i rozprzestrzeniają się za pośrednictwem wiatru, wody lub owadów. Do rośliny wnikają przez rany lub naturalne otwory, takie jak aparaty szparkowe, co prowadzi do infekcji.
Zapobieganie i zwalczanie: Wczesna diagnoza jest kluczowa dla skutecznej ochrony roślin. Zainfekowane części roślin powinny być natychmiast usunięte i zniszczone, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się bakterii. Ważne jest także zapewnienie odpowiedniej cyrkulacji powietrza oraz unikanie nadmiernego podlewania, które tworzy idealne warunki dla rozwoju patogenu. Dodatkowo, w ramach biologicznej ochrony, można stosować pożyteczne mikroorganizmy, takie jak Bacillus subtilis i Pseudomonas fluorescens, które konkurują z chorobotwórczymi bakteriami i stymulują naturalne mechanizmy obronne roślin.
2. Zaraza bakteryjna spowodowana przez Erwinia spp.
Innym patogenem atakującym tuje jest Erwinia spp. Bakteria ta wywołuje gnicie tkanek, które objawia się ciemnieniem, zmiękczeniem igieł i pędów. W miarę postępu infekcji dochodzi do rozpadu tkanek, często z towarzyszącą wodnistą, śluzowatą wydzieliną. Erwinia spp. preferuje cieplejsze i bardziej wilgotne warunki, co przyspiesza rozwój choroby, szczególnie gdy wilgoć zalega w obrębie rośliny.
Cykl rozwojowy: Podobnie jak Pseudomonas syringae, Erwinia spp. zimuje w zainfekowanych roślinach lub glebie. Wiosną bakterie te rozprzestrzeniają się poprzez wodę, owady lub narzędzia ogrodnicze. Wnikają do rośliny przez rany, powodując szybki rozwój choroby, zwłaszcza w wilgotnych warunkach.
Zapobieganie i zwalczanie: Kluczowe jest natychmiastowe usuwanie zainfekowanych fragmentów roślin, by zapobiec dalszemu rozwojowi choroby. Ważne jest zapewnienie dobrej cyrkulacji powietrza wokół roślin, unikanie nadmiernego podlewania oraz stosowanie odpowiednich praktyk pielęgnacyjnych, takich jak regularne przycinanie pędów i usuwanie chorych igieł. Warto również monitorować glebę i upewnić się, że nie ma w niej nadmiaru wilgoci, co sprzyja rozwojowi Erwinia spp.
3. Zaraza bakteryjna spowodowana przez Xanthomonas spp.
Xanthomonas spp. to kolejny rodzaj bakterii atakujących tuje, wywołując choroby, które znacząco obniżają estetykę i zdrowie rośliny. Objawia się plamistością igieł, ich żółknięciem i usychaniem, a w zaawansowanych przypadkach także opadaniem igieł i nekrozą mniejszych gałęzi. W sprzyjających warunkach infekcja może szybko się rozprzestrzenić.
Cykl rozwojowy: Bakterie Xanthomonas spp. wnikają do rośliny przez naturalne otwory, takie jak szparki, lub przez rany mechaniczne powstałe w wyniku działania szkodników bądź uszkodzeń podczas pielęgnacji. Najszybciej rozwijają się w warunkach wysokiej wilgotności i ciepła (powyżej 20°C), powodując uszkodzenia tkankowe.
Zapobieganie i zwalczanie: Aby ograniczyć rozwój choroby, należy usuwać zainfekowane gałęzie i igły, unikać nadmiernego podlewania oraz poprawiać cyrkulację powietrza wokół roślin poprzez regularne przycinanie. Warto także stosować preparaty miedziowe, które hamują rozwój bakterii.
Podsumowanie
Choć różnice są niewielkie, każda z tych bakterii ma nieco inne preferencje dotyczące środowiska i specyficzne objawy chorób, które mogą pomóc w ich rozpoznaniu i skuteczniejszym zwalczaniu. Bakterie, Pseudomonas syringae, Erwinia spp. i Xanthomonas spp. różnią się objawami:
- Bakteria Pseudomonas syringae powoduje nekrozy tkanek i zasychanie pędów.
- Bakteria Erwinia spp. wywołuje gnicie tkanek, często z towarzyszącą wodnistą, śluzowatą wydzieliną.
- Bakteria Xanthomonas spp. tworzy plamistość igieł, a następnie prowadzi do ich żółknięcia i nekrozy gałęzi.
Zdrowe i silne tuje są mniej podatne na choroby. Regularne nawożenie, analiza gleby oraz stosowanie biologicznych środków ochrony wspierają naturalną odporność roślin, co zapewnia im długowieczność i estetyczny wygląd. Poważne infekcje są rzadkie dzięki naturalnej odporności tuj oraz ich właściwościom przeciwdrobnoustrojowym. Odpowiednia wentylacja i unikanie nadmiernego podlewania dodatkowo zmniejszają ryzyko chorób. Regularna pielęgnacja i dobre praktyki ogrodnicze (przycinanie, usuwanie chorych części) są kluczem do zachowania zdrowia i piękna tuj.
WAŻNA CIEKAWOSTKA
Objawy wywołane przez bakterię Erwinia spp. mogą być łatwo pomylone z atakiem grzyba Botrytis cinerea, który powoduje szarą pleśń tui. Obie choroby mają pewne cechy wspólne, ale są też kluczowe różnice, które mogą pomóc w ich rozróżnieniu:
Podobieństwa: zgnilizna tkanek, wilgotne warunki, śluzowata konsystencja
Zarówno Erwinia spp., jak i Botrytis cinerea powodują gnicie tkanek roślin, co objawia się zmiękczeniem i ciemnieniem igieł oraz pędów. Obydwa patogeny preferują wilgotne i mokre środowisko, co sprzyja rozwojowi zarówno bakterii, jak i grzyba. W obu przypadkach może pojawić się mokra, rozkładająca się tkanka, która jest szczególnie widoczna podczas zaawansowanej infekcji.
Kluczowe różnice: wydzielina, kolor nalotu, czas rozwoju
Erwinia spp. często wywołuje wodnistą, śluzowatą wydzielinę, charakterystyczną dla infekcji bakteryjnych. W przypadku Botrytis cinerea, mimo że zgnilizna występuje, nie towarzyszy jej śluzowata wydzielina. Zamiast tego, grzyb ten wywołuje szarą, pylącą pleśń, która pokrywa obumarłe tkanki. Najbardziej rozpoznawalnym objawem Botrytis cinerea jest szary, pleśniowy nalot, który może pokrywać igły i pędy. W przypadku infekcji Erwinia spp., nalot pleśniowy nie występuje – pojawia się natomiast mokra zgnilizna z towarzyszącym śluzem. Botrytis cinerea często rozwija się szybciej w okresach przedłużonej wilgotności, zwłaszcza po deszczowych okresach, gdy wilgoć utrzymuje się na roślinach. Erwinia spp. może również rozwijać się szybko, ale jej cykl życia jest bardziej związany z bakteriami, które mogą przetrwać zimę w resztkach roślinnych i są zależne od ran w roślinie.
Wnioski
Chociaż objawy mogą się na siebie nakładać, najważniejszym elementem rozróżnienia jest obecność charakterystycznego szarego nalotu w przypadku Botrytis cinerea oraz wodnistej, śluzowatej wydzieliny przy infekcji bakteryjnej Erwinia spp. Właściwe rozpoznanie choroby jest kluczowe, ponieważ leczenie grzybów (np. fungicydami) różni się od metod stosowanych w przypadku bakterii (antybakteryjne środki ochrony roślin).
IV. BONUS - Dlaczego tuja brązowieje zimą
Najczęściej obserwowanym objawem chorobowym na tujach jest brązowienie igieł. Gdy zauważymy niepokojące objawy na tujach, nie należy od razu wpadać w panikę, myśląc, że rośliny opanowała straszna choroba grzybowa. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na konkretne objawy, czas, w jakim się pojawiły, i pogodę. Wiele objawów nie ma podłoża grzybowego, ponieważ przyczyna ich pojawienia się jest fizjologiczna.
Dobrym przykładem jest brązowienie igieł tui występujące zimą. Górna strona łusek brązowieje, jest to całkowicie naturalny proces fizjologiczny tui spowodowany niską temperaturą i nie należy specjalnie się nim martwić. Ten objaw jest obserwowany u wielu popularnych odmian tui, między innymi u szybko rosnącej odmiany żywopłotowej, jaką jest tuja Brabant.
Na wiosnę tuje wybarwiają się z powrotem na zielono
USYCHANIE TUI W CZASIE ZIMY
Warto zwrócić uwagę, iż często spotykane jest brązowienie igieł tui w okresie zimowym. Wówczas podejrzewa się, że rośliny przemarzły. Tymczasem tuja jest rośliną wysoce mrozoodporną! Natomiast, jako roślina zimozielona, potrzebuje do wegetacji wody przez cały rok, również w zimie. W tym czasie pędy tui są wysuszane przez mroźne suche wiatry, a z zamarzniętej gleby roślina nie może pobrać brakującej jej wody, co prowadzi do jej usychania.
UWAGA
Dlatego tuje należy obficie podlać jesienią, przed nadejściem mrozów, oraz w razie potrzeby podlewać rośliny w zimie, w okresach odwilży, gdy gleba rozmarznie, np. koniec grudnia - początek stycznia. Więcej informacji na ten temat znajdą Państwo w artykule: Pielęgnacja tui przed i w czasie zimy?
Nowość!
Drogi czytelniku, skoro dotarłeś aż tutaj, być może myślisz, że masz już dość informacji o szkodnikach tui. Rozumiem to doskonale! Dlatego postanowiłem ułatwić Ci zadanie i przygotowałem szczegółowy plan działania, który pomoże w poprawie wyglądu zaniedbanych lub źle pielęgnowanych tui. Zamiast zgadywać, co zrobić, możesz skorzystać z praktycznych wskazówek i krok po kroku przeprowadzić odpowiednie zabiegi pielęgnacyjne. Więcej informacji, w tym konkretne porady i szczegóły dotyczące diagnozy oraz planu ratowania tui, znajdziesz w artykule Diagnoza oraz plan ratowania tuj. Oraz dla osób, dla których moja usługa Diagnoza jest zbyt szczegółowa, nie obejmuje pytań związanych z tujami lub wydaje się zbyt kosztowna, mam dobrą wiadomość. Uruchomiłem nową usługę: Doradztwo 📞 telefoniczne, która jest znacznie tańsza.
Nasze tuje pochodzą wyłącznie z profesjonalnych plantacji ✔, są zahartowane ✔ i regularnie podlewane ✔. Podlegają zrównoważonemu nawożeniu ✔, dostosowanemu do ich potrzeb, oraz są regularnie pielęgnowane w sposób profilaktyczny pod kątem szkodników ✔ i chorób grzybowych ✔. Proszę dokładnie zapoznać się ze wszystkimi informacjami i radami, ponieważ dobra wiedza pozwala uniknąć wielu błędów podczas sadzenia.
Przed zakupem tui należy dokładnie zastanowić się, czy jesteśmy w stanie spełnić ich wymagania. Aby nasz żywopłot z tui wyglądał pięknie i zdrowo, musimy stworzyć odpowiednie naturalne warunki. Dzięki właściwej pielęgnacji tuje odwdzięczą się wspaniałym wyglądem.
