ZASOLIENIE GLEBY
Każda gleba jest w jakimś stopniu zasolona, mało tego – obecność soli rozpuszczalnych w wodzie jest niezbędna z punktu widzenia odżywiania organizmów. Ważne jest, aby zasolenie nie przekraczało progu tolerancji dla określonych roślin oraz możliwości sorpcyjnych samej gleby. Do zasolenia częściej dochodzi w przypadku podłoży ciężkich - mało przepuszczalnych, z dużą domieszką np. gliny,torfu.To jeden z powodów, dla którego na tego typu glebach stosuje się mniejsze dawki nawozów mineralnych.
I. ZASOLENIE GLEBY
-
Reakcja tuj na zasolenie podłoża
II. PODZIAŁ ROŚLIN POD WZGLĘDEM WRAŻLIWOŚCI NA ZASOLENIE GLEBY
-
Rośliny bardzo wrażliwe na zasolenie gleby
-
Rośliny średnio wrażliwe na zasolenie gleby
-
Rośliny mało wrażliwe na zasolenie gleby
III. BONUS - Ogólna odporność poszczególnych cyprysowatych na zasolenie gleby?
I. ZASOLENIE GLEBY - Po co badać glebę?
Niechęć do badania składu chemicznego gleby wynika często z niewiedzy dotyczącego racjonalnego nawożenia. Niestety ludzie często stosują nawozy "na oko" i często zupełnie bez potrzeby. Nawożenie mineralne (nawozami sztucznymi) nie jest zawsze konieczne! Wykonuje się je tylko po to, by uzupełnić niedobory pierwiastków w glebie.
Zasolenie gleby to nadmierne stężenie składników mineralnych w glebie, głównie: potasu (K+), magnezu (Mg2+), wapnia (Ca2+), sodu (Na+ ), chloru (Cl-).
Oraz siarczanów (SO42-) węglanów (CO32-) i dwuwęglanów (HCO3).
Zasolenie w mniejszym stopniu jest procesem naturalnym (np. w przypadku rejonów nadmorskich), częściej natomiast to rezultat nieprzemyślanej działalności nawozowej.
Przyczyny zasolenia
Główną przyczyną zasolenia gleby w ogrodach jest niezróżnicowana "polityka" oraz nadmierne stosowanie nawozów mineralnych. Nawozy należy stosować w sposób zrównoważony zwracając uwagę nie tylko na potrzeby pokarmowe roślin, ale także na zasobność podłoża.
Zasolenie gleby a rośliny:
Porównam tuje z cyprysami, aby pokazać różnice w odporności tych dwóch gatunków roślin na zasolenie podłoża.
Choć tuje i cyprysy należą do tej samej rodziny cyprysowatych (Cupressaceae), ich zdolność do tolerowania zasolenia gleby różni się, mimo wspólnego pochodzenia. Tuje nie są tak dobrze przystosowane do zasolonych gleb jak cyprysy. W rzeczywistości większość gatunków tui, takich jak popularna tuja zachodnia (Thuja occidentalis 'Smaragd' lub 'Brabant'), jest bardziej wrażliwa na zasolenie gleby. Sól może powodować u nich uszkodzenia, takie jak brązowienie igieł, spowolnienie wzrostu, a w ekstremalnych przypadkach nawet zamieranie roślin.
Dlaczego cyprysy są bardziej odporne na zasolenie gleby?
Cyprysy, w przeciwieństwie do tui, mają bardziej rozwinięte mechanizmy przystosowawcze, które pozwalają im lepiej radzić sobie z zasoleniem gleby.
Oto kilka powodów:
- Głębszy system korzeniowy: Cyprysy często mają głębszy system korzeniowy niż tuje, co pozwala im sięgać do warstw gleby o niższym stężeniu soli oraz efektywniej pobierać wodę i składniki odżywcze.
- Większa tolerancja na jony sodowe (Na⁺): Cyprysy są lepiej przystosowane do gromadzenia i izolowania nadmiaru soli w mniej aktywnych częściach rośliny, co pozwala im chronić bardziej wrażliwe tkanki.
- Produkcja substancji osmotycznych: Cyprysy mogą produkować substancje osmotyczne, które pomagają im regulować gospodarkę wodną w zasolonych warunkach, co jest kluczowe dla ich przetrwania.
- Sekwoja (Sequoia sempervirens) – średnia odporność na zasolenie
- Mamutowiec (Sequoiadendron giganteum) – średnia odporność na zasolenie
- Żywotnik (Thuja) – średnia odporność na zasolenie
- Jałowiec (Juniperus) – średnia odporność na zasolenie
- Metasekwoja (Metasequoia glyptostroboides) – odporność na zasolenie od średniej do wysokiej
- Cyprys (Cupressus) – odporność na zasolenie od średniej do wysokiej
- Cypryśnik błotny (Taxodium distichum) – wysoka odporność na zasolenie
- Cyprysik (Chamaecyparis) – wysoka odporność na zasolenie
- Cyprysowiec Leylanda (× Cuprocyparis leylandii) – wysoka odporność na zasolenie
Mimo że tuje i cyprysy są blisko spokrewnione, ich zdolność do radzenia sobie z zasoleniem gleby jest różna. Cyprysy, zwłaszcza odmiany takie jak 'Ivonne', 'Columnaris' i Cyprys Leylandii, mają lepsze mechanizmy obronne, które pozwalają im przetrwać w trudnych, zasolonych warunkach. Tuje są natomiast bardziej wrażliwe na zasolenie, co oznacza, że mogą gorzej rosnąć w nadmorskich regionach lub w pobliżu dróg posypywanych solą zimą. Więcej informacji o odporności cyprysowatych opisałem w bonusie ponizej.
-
Reakcja tuj na zasolenie podłoża
Najpierw dochodzi do brunatnienia i zasychania igieł, wierzchołków, później objawy obejmują całą roślinę. Zasolenie ponadto obniża jakość wód, pośrednio zmniejsza zawartość tlenu w glebie i niszczy jej strukturę. Lepiej nie dopuszczać do zasolenia niż później je zwalczać.
Wysokie stężenie soli: Sole mogą wyciągać wodę z komórek korzeniowych, powodując ich odwodnienie i śmierć.
- Mechanizm uszkodzenia korzeni przez wysokie stężenie soli: Komórki korzeniowe zawierają płyn o określonym stężeniu soli. Gdy nawóz mineralny zawiera wysokie stężenie soli, płyn w komórkach korzeniowych staje się zbyt słony. To powoduje, że woda przemieszcza się z komórek korzeniowych do gleby, powodując odwodnienie komórek. Odwodnione komórki korzeniowe mogą obumrzeć.
- Objawy uszkodzenia korzeni przez wysokie stężenie soli: Uszkodzenie korzeni przez wysokie stężenie soli, może powodować następujące objawy: żółknięcie lub brązowienie korzeni, opadanie korzeni i zahamowanie wzrostu rośliny. W skrajnych przypadkach uschnięcie rośliny.
Częstym objawem zasolenia podłoża jest występowanie suszy fizjologicznej. Tuje nie mogą wtedy pobrać składników pokarmowych (nawet wody) pomimo jej dostępności. Poszczególne pierwiastki są unieczynniane, blokowane i tworzą związki nieprzyswajalne. Rośliny obumierają wskutek wzrostu ciśnienia osmotycznego i toksycznych właściwości soli.
Nawozy mineralne często zawierają pierwiastki, które są niezbędne dla roślin, ale w zbyt wysokich stężeniach mogą być toksyczne.
- Azotan amonu, który jest powszechnym składnikiem nawozów azotowych, staje się toksyczny dla korzeni w stężeniach powyżej 200 ppm.
- Siarczan miedzi, który jest powszechnym składnikiem nawozów miedziowych staje się toksyczny dla korzeni w stężeniach powyżej 10 ppm.
Nawozy mineralne często zawierają substancje chemiczne pomocnicze, które są używane do poprawy ich właściwości, takie jak stabilność lub rozpuszczalność. Niektóre z tych substancji chemicznych mogą być toksyczne dla korzeni.
- Na przykład chlorek potasu, który jest powszechnym dodatkiem do nawozów potasowych, jest toksyczny dla korzeni w stężeniach powyżej 100 ppm.
Proces, w jaki substancje toksyczne w nawozie mineralnym zabijają korzenie, zależy od konkretnej substancji. Uogólniając substancje te mogą powodować uszkodzenia komórek korzeniowych na różne sposoby, w tym uszkodzenie błony komórkowej, interakcje z DNA i zmiany w metabolizmie komórkowym.
Jak sprawdzić zasolenie gleby
Istnieje kilka metod sprawdzania zasolenia gleby:
Metoda 1
Próbki gleby pobiera się wczesną wiosną (przed rozpoczęciem wegetacji) lub jesienią (po zakończeniu wegetacji). Należy unikać pobierania próbek bezpośrednio po zastosowaniu nawozów mineralnych, po nawożeniu organicznym oraz w okresie nadmiernej suszy lub wilgotnej gleby. Do pobierania ziemi używamy szpadla lub łopatki. Próbkę pobiera się z kilku miejsc, po to by była reprezentatywna dla całego obszaru ogrodu. Na jedną próbę należy pobrać 15-20 próbek pojedynczych z wierzchniej warstwy gleby (0-20 cm), całość wymieszać, pobrać około 0,5-1 kg i zapakować do czystego woreczka. Próbkę należy wysłać do Okręgowej Stacji Chemiczno Rolniczej z pełnymi danymi zleceniodawcy.
Metoda 2
Niewątpliwie najprostszą metodą jest pomiar elektronicznym miernikiem (konduktometr/solomierz).
Jak zmniejszyć zasolenie podłoża
- Sposób 1 Jednym ze sposobów na zmniejszenie zasolenia jest obfite podlewanie. Dzięki temu nadmiar związków mineralnych, w tym soli, zostanie wypłukany w głąb gleby. Potrzebne dawki wody są bardzo duże – nawet 100-250 dm3 - na 1m².
- Sposób 2 Zasolenie gleby zmniejsza się także przez dodanie gipsu do gleby. Wtedy sole wchodzą w reakcję chemiczną z gipsem i zamieniają się w bardziej przyswajalne dla tui związki.
- Sposób 3 Dobry rezultat – o ile problem nie jest zbyt duży - osiąga się przez wymieszanie z glebą nawozów wapniowych.
Działania profilaktyczne
- Warto ograniczyć stosowanie nawozów mineralnych typu NPK latem, a tuje dokarmiać nawozami organicznymi, są bezpieczne dla tui i poprawiają jakość gleby.
Ja polecam wióry lub mączkę rogową (Hornspäne) firmy Beckmann.
- Zaopatrza w składniki odżywcze dostosowane do wzrostu roślin.
- Pobudza życie gleby poprawiając zaopatrzenie w próchnicę i przyczynia się do spulchnienia gleby.
- Idealny dodatek do podstawowego nawożenia.
- Przyjazny dla środowiska.
Ceny oraz więcej informacji na temat wiórów i mączki rogowej opisałem w artykulej Nawozy.
Aby zapobiec zasoleniu podłoża, zaleca się stosowanie nawozów mineralnych jednocześnie z nawozami organicznymi.
Przykład zastosowania nawozu mineralnego wraz z nawozem organicznym:
- Jeśli stosujemy nawóz mineralny uwalniający się co miesiąc, to nawóz organiczny należy dozować w kwietniu-maju.
- Jeśli w marcu stosujemy nawóz mineralny o okresie uwalniania 6 miesięcy, to nawóz organiczny dozujemy w czerwcu-lipcu.
- Jeśli w czerwcu stosujemy nawóz mineralny o okresie uwalniania 3 miesięcy, to nawóz organiczny dozujemy w sierpniu-wrześniu.
Ja polecam nawóz organiczno-mineralny 'Tannendünger' firmy Beckmann. Ponieważ zdrowa gleba oraz nawóz Beckmanna 'Tannendünger' pomagają roślinom iglastym zdrowo rosnąć i wyglądać soczyście zielono. Nawóz ten zawiera wszystkie najważniejsze składniki odżywcze. Zawiera magnez (Mg), co w sposób znaczący zapobiega brązowieniu igieł.
- Zapewnia roślinom pełne zaopatrzenie i tym samym wspomaga ich odporność.
- Aktywuje życie glebowe.
- Skoordynowany i długotrwały efekt dawkowania składników odżywczych zapewnia zdrowy i równomierny wzrost.
- Przeciwdziała brązowym przebarwieniom igieł dzięki wysokiej zawartości magnezu.
Więcej informacji oraz nasze ceny znajdują się w artykule Nawozy.
Pamiętać należy
Nawozy mineralne NPK stosujemy najpóźniej do połowy sierpnia, potem jesienne nawozy mineralne PK (bez azotu-N), nawozy organiczne natomiast stosujemy bez względu na porę roku.
Podsumowanie
Aby zapobiec zasoleniu podłoża zaleca się stosować NAWOZY MINERALNE po uprzednim zbadaniu gleby, aby mieć pewność z jaką glebą mamy do czynienia. Dobrze jest stosować nawozy mineralne jednocześnie z nawozami organicznymi, które stosujemy niestety bardzo rzadko - SZKODA!
JESZCZE RAZ KRÓTKO
- Gleby mało przepuszczalne nawozimy rzadziej.
- Gleby przepuszczalne nawozimy częściej.
II. PODZIAŁ ROŚLIN POD WZGLĘDEM WRAŻLIWOŚCI NA ZASOLENIE GLEBY
Istnieje wiele różnych gatunków roślin i indywidualne preferencje co do tolerancji na zasolenie mogą się różnić. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć specyficzne wymagania swoich roślin i dostosować warunki glebowe oraz nawożenie odpowiednio, aby zapewnić im optymalne warunki wzrostu.
Zasolenie gleby występuje, gdy w glebie gromadzi się nadmiar soli mineralnych, co może prowadzić do problemów z dostępnością wody i składników odżywczych. Rośliny różnią się pod względem wrażliwości na zasolenie gleby i można je podzielić na trzy kategorie: bardzo wrażliwe, średnio wrażliwe i mało wrażliwe.
-
Rośliny bardzo wrażliwe na zasolenie gleby
Rośliny z tej kategorii są bardzo wrażliwe na obecność soli w glebie. Zasolenie może powodować uszkodzenia korzeni, spadek wydajności i ogólny zły stan zdrowia roślin. Przykłady bardzo wrażliwych roślin to niektóre gatunki warzyw (np. marchew, sałata), większość roślin ozdobnych i niektóre gatunki drzew.
- aloes 'Aloe',
- anturium, kitnia 'Anthurium Schott',
- azalia, różanecznik, rododendron 'gatunek-Rhododendron',
- begonia np: begonia bulwiasta, ukośnica bulwiasta 'Begonia x tuberhybrida',
- chamedora 'Chamaedorea Wild',
- clerodendrum, klerodendrum 'Clerodendrum',
- dalia, georginia 'Dahlia',
- herbata chińska 'Camellia sinensis',
- hortensja 'Hydrangea',
- niecierpek 'Impatiens',
- niekropień, adiantum, złotowłos 'Adiantum',
- kalatea, ostrzeszyn 'Calathea',
- kalceolaria mieszańcowa, pantofelnik, Calceolaria 'Calceolaria',
- karłatka niska 'Chamaerops humilis',
- kordylina krzewiasta, maczużnia graniczna 'Cordyline fruticosa',
- krossandra lejkowata, krosandra crossandra 'Crossandra',
- paprotnik 'Cyrtomium',
- pokrzywiec 'Acalypha',
- szparag pierzasty 'Asparagus setaceus',
- zielistka, zielistek 'Chlorophytum'.
- Rośliny średnio wrażliwe na zasolenie gleby
Rośliny w tej kategorii są umiarkowanie wrażliwe na zasolenie gleby i mogą tolerować pewien stopień zasolenia. Nadmiar soli może wpływać na wydajność i jakość plonów, ale niekoniecznie prowadzi do całkowitego zniszczenia rośliny. Przykłady średnio wrażliwych roślin to niektóre gatunki zbóż (np. pszenica, jęczmień) i niektóre gatunki traw.
- Dracena 'Dracaena',
- trzmielina japońska 'Euonymus japonicus',
- eustoma 'Eustoma',
- fitonia 'Fittonia',
- fuksja, ułanka 'Fuchsia',
- grewilla 'Grevillea',
- gasteria 'Gasteria',
- hebe 'Hebe',
- bluszcz 'Hedera',
- kalanchoe, żyworódka, płodnolist 'Kalanchoe',
- kohleria 'Kohleria',
- wawrzyn, laur, drzewo laurowe 'Laurus',
- maranta 'Marantaa',
- nerczyłusk, nefrolepis 'Nephrolepis',
- gniaździca 'Nidularium',
- męczennica 'Passiflora',
- pierwiosnek, pierwiosnka, prymulka 'Primula',
- orliczka 'Pteris',
- kaktus wielkanocny 'Rhipsalidopsis',
- rojcissus 'Rhoicissus',
- skalnica 'Saxifraga',
- szlumbergera, zygokaktus, grudnik, raczek, epifillum zimowe, kaktus bożego narodzenia 'Schlumbergera',
- widliczka 'Selaginella',
- lipka afrykańska, lipka pokojowa 'Sparmannia africana',
- tunbergia oskrzydlona 'Thunbergia alata',
- trzykrotka 'Tradescantia',
- oplątwa 'Tillandsia',
- juka 'Yucca elephantipes'.
-
Rośliny mało wrażliwe na zasolenie gleby
Rośliny z tej kategorii są mało wrażliwe na obecność soli w glebie i mogą tolerować relatywnie wysoki poziom zasolenia. Zasolenie gleby nie ma znaczącego wpływu na ich wydajność i zdrowie. Przykłady mało wrażliwych roślin to niektóre gatunki solanaceae (np. pomidory, papryka), kaktusy i niektóre gatunki traw pustynnych.
- Cantedeskia, kalijka, kalia 'Zantedeschia',
- diefenbachia 'Diffenbachia Schott'
- filodendron 'Philodendron Schott',
- pelargonia 'Pelargonium',
- petunia 'Petunia',
- szeflera drzewkowata 'Schefflera arboricola',
- szparag gęstokwiatowy 'sprengeri',
- złocień, chryzantema 'Chrysanthemum'.
III. BONUS - Ogólna odporność poszczególnych cyprysowatych na zasolenie gleby?
Odporność roślin iglastych na zasolenie zależy od ich zdolności do radzenia sobie ze stresem solnym, który może powodować odwodnienie komórek, toksyczność jonów sodu (Na⁺) i chloru (Cl⁻) oraz zaburzenia w pobieraniu składników odżywczych. Wśród cyprysowatych (Cupressaceae) widać pewne zależności wynikające z ich pochodzenia, budowy systemu korzeniowego i mechanizmów obronnych.
- Rośliny o wysokiej odporności na zasolenie
- Cyprysowiec Leylanda (× Cuprocyparis leylandii)
- Cyprysik (Chamaecyparis)
- Cypryśnik błotny (Taxodium distichum)
Te gatunki są naturalnie przystosowane do trudnych warunków, w tym gleby o zmiennym składzie mineralnym. Cypryśnik błotny rośnie na terenach bagiennych i w delcie Missisipi, gdzie często występuje zasolenie. Cyprysowiec Leylanda i cyprysiki mają skórzaste, drobne łuski liściowe, które ograniczają transpirację i redukują wchłanianie nadmiaru soli.
- Rośliny o średniej do wysokiej odporności na zasolenie
- Cyprys (Cupressus)
- Metasekwoja (Metasequoia glyptostroboides)
Ich odporność może zależeć od gatunku i warunków. Niektóre cyprysy rosną w naturalnym środowisku o wysokim zasoleniu (np. Cupressus sempervirens), ale inne, bardziej wrażliwe, występują na glebach o mniejszym zasoleniu. Metasekwoja, choć toleruje zasolenie, lepiej radzi sobie w warunkach o dobrej cyrkulacji wody, co zapobiega akumulacji soli.
- Rośliny o średniej odporności na zasolenie
- Jałowiec (Juniperus)
- Żywotnik (Thuja)
- Sekwoja (Sequoia sempervirens)
- Mamutowiec (Sequoiadendron giganteum)
Te rośliny są umiarkowanie odporne na sól, ale ich naturalne środowisko rzadko obejmuje gleby zasolone. Jałowce mają dobrą tolerancję na suszę i mogą przystosować się do trudniejszych warunków, ale nie wszystkie gatunki znoszą silne zasolenie. Żywotniki, sekwoje i mamutowce preferują gleby wilgotne, ale nie przesolone – ich naturalne siedliska (np. wilgotne lasy Kalifornii) rzadko mają problem z wysokim poziomem soli.
Podsumowanie
Najbardziej odporne na zasolenie są rośliny pochodzące z terenów nadmorskich lub bagiennych, gdzie sól jest naturalnie obecna w glebie i wodzie. Z kolei drzewa rosnące w klimatach górskich lub umiarkowanych (np. mamutowiec, sekwoja, żywotnik) mają mniejszą odporność, bo nie miały potrzeby wykształcenia mechanizmów ochronnych przed solą.
Jeśli rośliny mają być posadzone w miejscach narażonych na zasolenie (np. przy drogach lub na terenach nadmorskich), najlepiej wybrać cyprysowiec Leylanda, cyprysiki 'Columnaris' lub 'Ivonne'.
Nasze tuje pochodzą wyłącznie z profesjonalnych plantacji ✔, są zahartowane ✔ i regularnie podlewane ✔. Podlegają zrównoważonemu nawożeniu ✔, dostosowanemu do ich potrzeb, oraz są regularnie pielęgnowane w sposób profilaktyczny pod kątem szkodników ✔ i chorób grzybowych ✔. Proszę dokładnie zapoznać się ze wszystkimi informacjami i radami, ponieważ dobra wiedza pozwala uniknąć wielu błędów podczas sadzenia.
Przed zakupem tui należy dokładnie zastanowić się, czy jesteśmy w stanie spełnić ich wymagania. Aby nasz żywopłot z tui wyglądał pięknie i zdrowo, musimy stworzyć odpowiednie naturalne warunki. Dzięki właściwej pielęgnacji tuje odwdzięczą się wspaniałym wyglądem.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
